އަލީ އަބޫބަކުރު (ސައިބެ އައްޔަ) ނިސްބަތްވަނީ ތުޅާދޫގެ ވަރަށް މަސައްކަތްތެރި، ބޮޑު ޢާއިލާ އަކަށެވެ. އޭނާއަކީ ތުޅާދޫ ކަނބުރުގޭ އަބޫބަކުރު ސުލައިމާނުގެ އެއްބަނޑު އެއްބަފާ ތިން ކުދިންގެ ތެރެއިން ފުރަތަމަ ދަރިފުޅެވެ. އަނެއް ދެ ކުދީންނަކީ ގުލްދަސްތާގޭ ޙުސައިން އަބޫބަކުރު (ސައިބެ ކަޅުހުސައިން ނުވަތަ ކުރުބެ) އާއި އޮއިސިސްވިލާ ޢުޘްމާނު އަބޫބަކުރު (ސައިބެ އުސްމާނު)އެވެ. އަބޫބަކުރު ސުލައިމާނު (ސައިބެ)ގެ އެއްބަނޑު އެއްބަފާ އިބްރާހީމް ސުލައިމާނުގެ ދަރީންނަކީ ތުޅާދޫ ހެލެގެލި، މުޙައްމަދު އިބުރާހީމް (އިބްރާހީމް މުހުނދު) އާއި މާތިލަ އިސްމާޢީލް އިބްރާހީމް (ކާޑު އިސްމާއީލް)އާއި އަތިރީގޭ މަރިޔަމް އިބްރާހީމާއި ހުދުއަސުރުމާގޭ ޙުސައިން އިބްރާހީމް (އިބްރާހީމް ހުސައިން)އާއި ކިނާރީގޭ ޢަލީ އިބްރާހީމް (އިބްރާހީމް އައްޔަ)އާއި ކަރަންކާގޭ ޢަބުދުﷲ އިބްރާހީމް (ބީރުބެ)އެވެ.
މީގެ އިތުރުން ވެސް ސައިބެ އައްޔަބެގެ ބައްޕަ ސައިބެއާ އެއްބަފާ އިތުރު ދެ މީހުން ތިބެއެވެ. އެއީ ތުޅާދޫ ބާރަށުގޭ ޢަލީ ސުލައިމާނާއި ޕޫލްމާގޭ އިދުރީސް ސުލައިމާނެވެ. ޢަލީ ސުލައިމާނުގެ ކުދީން ކަމުގައިވާ ޔޫސުފު ޢަލީ އާއި ފާޠިމަތު ޢަލީ އާއި ނިޒާރު ޢަލީ އާއި ޝަހީމާ ޢަލީ އާއި ޙުސައިން ޢަލީ އަދި ޕޫލްމާގޭ އިދުރީސް ސުލައިމާނުގެ ކުދިން ކަމުގައިވާ ޚަދީޖާ އިދުރީހާއި ޢާއިޝަތު އިދުރީހާއި ޞަފިއްޔާ އިދުރީހާއި މަރިޔަމް އިދުރީހާ، މިހުރިހައި އެންމެންނަކީ ވެސް ސައިބެ އައްޔައާ ދެބެންގެ ދެދަރި މީހުންނެވެ.
ބ. ތުޅާދޫ ދިލާވަރުގޭ ޢަލީ އަބޫބަކުރު (ސައިބެ އައްޔަ)އާއި އޭނާގެ އަނބިކަނބަލުން ޒުލައިޚާ އިސްމާޢީލު (ދަލޭކަ)ގެ ދިރިއުޅުއްވުން ފެށިގެން އައީ ވަރަށް ވެސް އުފާވެރިކޮށެވެ. ދެ މީހުންގެ މުރާލިކަމާއި ހީވާގިކަމަކީ އެ ދެ މީހުންގެ ގުޅުން ބަދަހިވެ ދިރިއުޅުން ކުރިއަރައި ދިއުމުގެ މައިގަނޑު ސަބަބެވެ. ދަލޭކައްތައަކީ އިހު ދިވެހީންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ތެރެއިން ވެސް މަދުން ނޫނީ ނުފެންނަ ވަރުގެ ދިވެހިވަންތަ އެހައިމެ ގެވެހި ދިރިއުޅުމެއް އުޅުއްވި ކަނބަލެކެވެ.
ދަލޭކައްތަގެ ފިރިކަލުން ސައިބެ އައްޔައަކީ ވަރަށް ފަންނުވެރި އެހައިމެ މުރާލި މަސައްކަތްތެރިއެކެވެ. ތެދުއުއި ވަޑާމާއި ކިއްސަރުވަޑާން ކުރައްވައެވެ. އާންމު ދިރިއުޅުމެއްގައި ފިރިހެނަކު ކޮށްއުޅޭ ކޮންމެ ކަމެއް ކުރެއްވުމުގައި އައްޔަބެ ކިތަންމެހައި ވެސް ކުޅަދާނައެވެ. މި ހުރިހައި ކަމެއްގެ ތެރެއިން ވެސް އައްޔަބެގެ އެންމެ ޚާއްޞަ މަސައްކަތަކީ ކަނބުރުވެރިކަމެވެ. ކަނބުރުވެރިކަމުގައި މުޅި ތުޅާދޫން ވެސް އެންމެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ފަރާތަކީ އައްޔަބެއެވެ.
"ބޮޑުބެ ކުރި މައިގަނޑު މަސައްކަތަކީ ކަނބުރު މަސައްކަތް، އެ މަސައްކަތަކީ އޭގެ ކުރިން ކާފަ ކުރި މަސައްކަތް. ކާފަގެ އެ މަސައްކަތް ކުރީ ކާފަދަރިންގެ ތެރެއިން ބޮޑުބެ. އެ މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން ނަގިލި، ފުރޮއި، ކަތިވަޅި، މަސްވަޅި، ކޮށާވަޅި ވެސް ހަދައި އުޅުނު. އަތޮޅުގެ އެހެން ރަށްރަށުގެ މީހުން ވެސް އެ ތަކެތި ވަރަށް ގިނަ އިން ބޭނުންކުރާނެ" ސައިބެ އައްޔަބެއަށް ބޮޑުބޭބެ ކިޔައި، ތުޅާދޫ އާޒާދު، އަބޫބަކުރު ހުސައިން (ކުރުބެ ބަކުރު) ވިދާޅުވިއެވެ.
ތުޅާދޫއަކީ އެ ދުވަސްވަރު މަސްވެރިކަމުގައި މުޅި ރާއްޖެއިން ވެސް ފާހަގަކޮށްލެވޭ ނަން މަޝްހޫރު ރަށަކެވެ. އެންމެ ގިނައިން މާސްބޭނި ދޯންޏަކަށް އިނާމުގެ ގޮތުގައި ސަރުކާރުން އޭރު ދެމުންދިޔަ، އެތައް ދޯންޏެއް ތުޅާދޫގެ އޮޑިފަހަރު ވެރިން ހޯދާފައިވެއެވެ. ތުޅާދޫގެ އެ ކުޅަދާނަ މަސްވެރިންނަށް ބޭނުންވާ މަސްބާނާ ބުޅި ޖެހުމަކީ އައްޔަބެގެ ވަރަށް ޚާއްޞަ މަސައްކަތެކެވެ. އައްޔަބެގެ މިފަދަ ކޮންމެ އުފެއްދުމަކީ ތުޅާދޫ މީހުންނެކޭ އެއްފަދައިން އަތޮޅުގެ އެހެން ރަށްރަށުގެ މީހުން ވެސް ވަރަށް ގިނައިން ބޭނުންކޮށްއުޅޭ ތަކެއްޗެވެ. ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ހިތާދުއާއި ގޮއިފުޅަފެހެންދޫ މީހުން ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ.
"އައްޔަބެއަކީ މަސްބާނާ ބުޅި ވެސް ވަރަށް ގިނައިން ޖަހައި އުޅުނު މީހެއް. އޭރު ރަށަށް ބޭނުންވާހައި ބުޅިއެއް ޖަހާނީ އައްޔަބެ. އަދި އަތޮޅުތެރެއިން ވެސް ވަރަށް ގިނަ މީހުން ބުޅި ޖަހަން އައްބެ ގާތަށް އަންނާނެ" އައްޔަބެގެ އެންމެ ގާތް އަވަށްޓެރިއެއްގެ ގޮތުގައި އުޅެ ބޮޑުވި، ފަހުން އެ އާއިލާއާ ގުޅިވަޑައިގެންނެވި ނައީމް އިބްރާހީމް ވިދާޅުވިއެވެ.
ސައިބެ އައްޔަބެއަކީ ކަނބުރު މަސައްކަތުގެ އިތުރުން ވެސް ވަރަށް ގިނަ މަސައްކަތް ކޮށްއުޅުއްވި ހުނަރުވެރިއެކެވެ. ރަށެއްގައި ފިރިހެނަކު އާއްމުކޮށް ކޮށްއުޅޭ ހުރިހައި ބާވަތެއްގެ މަސައްކަތަކަށް ވެސް އައްބެ ވަރަށް ފަރިތައެވެ.
"އައްޔަބެކީ ހުންގާނު ހިފައިގެން މަހަށްދިއުމުގެ އިތުރުން ދިގު ދަތުރުތައް ކޮށް އުޅުނު މޮޅު ކެޔޮޅެއް. އެކަނި ބައްތެލީގައި މާލެ ދަތުރުކޮށް ވެސް އުޅުނު މާލިމީއެއް. އަދި އުމުރުން ވަރަށް ދުވަސްވީ ފަހުން ވަދުއަޅަން، މަސްބާނަން ގޮސް އުޅުނު. ރަށު ފަޅުތެރެއިން ކިސަޑު ނަގައިގެން ވިރުވައި އެޅުމުގެ މަސައްކަތްވެސް ކޮންމެވެސް ވަރަކަށް ކުރި. ހުންގާނު މައިދާ ކަހަލަ އެއްޗެހިވެސް ހަދައި އުޅުނު ހަނދާނެއް ވޭ. އަދި ދިޔަހިއްކާފަޔާ ތަގަރި ފަދަ ލަކުޑިން ހަދައި އުޅޭ ހުނިގޮނޑިޔާ މަސްގޮނޑި ކަހަލަ އެއްޗެހި ވެސް ހެދި" އައްޔަބެ ދަނބި ދަރިފުޅު ހުސައިން ޢަބްދުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ.
އައްޔަބެގެ މަސައްކަތްތެރިކަމުގައި ބޭނުންކުރެއްވި ބައެއް ތަކެތި
އައްޔަބެ މަސައްކަތްތެރިކަމުގެ ދުރުހަނދާން އާކުރައްވަމުން އައްޔަބެގެ ހަގު ފިރިހެން ދަރިފުޅު އަޙުމަދު ރަޝީދު ވިދާޅުވީ އޭނާގެ ކުރިއެރުންތަކާއި ބައްޕަގެ އެހީތެރިކަން ގުޅިލާމެހިފައިވާކަމަށެވެ.
"އަހަރެން ވަރަށް ކުޑައިރު ބައްޕަ މަސައްކަތްކުރާ ހަނދާންވޭ. ކަނބުރު މަސައްކަތްކުރޭ. ވަޑާންކުރޭ. ރަށުގެ ވިލުތެރެއިން ކިސަޑު ނަގައިގެން ތަކެތި ވިރުވައިގެން ތަކެތި ހަދައި އުޅުނު. ބައްޕަކުރި މަސައްކަތްކުރި އިރު އަތުހިފައި އުޅުނު ސާމަނު ގޭތެރޭގައި އެބަ ހުރި. ކިސަޑު އަޅާފައި ހުރި ފީފާ ބުރިތައް ވެސް އޭރު ހުރި. އަހަރެން ވަރަށް ކުޑައިރު ބައްޕައާ އެކު ކިސަޑު ނަގަން ދިޔައިން. އިނގުރައިދޫ އިބުރާހީމްބެއަށް ފޮނުވަން ވެގެން ވެސް ވަރަށް ކުރިން ކިސަޑު ނަގަން ދިޔައިން. އޭރު ވެސް އަހަރެން ވަރަށް ފުނަނަން ފީނަން. އަސްލު އަހަރެން ފުނަށް ފީނަން އާދަވީ އޭރު ބައްޕައާ އެކު އެ ކަހަލަ މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ތެރެއިން ކަމަށް ހީވަނީ. އެއީ ހަމަ ބައްޕަގެ ފަރާތުން ލިބިފައި ހުރި ކަންކަން" ވަރަށް ފަހަކުން ފްރީ ޑައިވިންގ ވެސް ހަދައި ސެޓްފިކެޓް ހޯއްދެވި އަޙުމަދު ރަޝީދު ވިދާޅުވިއެވެ.
އައްޔަބެއަށް މިފަދަ ކޮންމެ މަސައްކަތެއް ވެސް ކުރެއްވުނީ، ހީވާގި އަނބި ކަނބަލުން ދަލޭކައްތަގެ ވަރަށް ބޮޑު އެހީތެރިކަމަކާ އެކުގައެވެ. ކަނބުރުވެރިކަމުގެ މަސައްކަތުގައި އައްޔަބެއަށް އެހީތެރިވުމުގައި ކިތަންމެ ދުވަހަކު ގިރުނބާ ދެމުމުގައި އެތައް ވަގުތެއް ދަލޭކައްތަ ހޭދަކުރެއްވިއެވެ. އޭގެ އިތުރުން ވެސް އައްޔަބެގެ ދިރިއުޅުއްވުމުގެ ކޮންމެ ކަމެއްގެ އެހިތެރިޔަކީ ދަލޭކައްތައެވެ.
"އައްޔަބެ ދިރިއުޅުމުގައި ދަލޭކައްތައަކީ ވަރަށް މުހިންމު މީހެއް. ދަލޭކައްތަ ނުކުރާ މަސައްކަތެއް ނެތޭ ބުންޏަސް ދޮގަކަށް ނުވާނެ. މަސްކައްކައި މަސް ހިއްކައި ރިހާކުރު އޮލަކުރާނެ. މަސްކައްކަން ގެންނަހާ ދަރެއް ފަޅާނީ އަމިއްލައަށް. އަމިއްލަ އަތުން ބޮނބި ތަޅައި ރޯނު ވަށައި ފަންގިވިދެ ހަދާނެ. ކަސަބު ވިޔެ ބޯވަޅު އެޅި ލިބާސް ހަދާނެ، އެއީ ވަރަށް މަސައްކަތްކޮށްލި މީހެއް. ދޯނި ފަހަރު ބަނދެ ހަދާއިރު ވެސް ކޮއްތު ކައްކާނެ. ދޯނި ފަހަރު ދުއްވި އިރު ވެސް ދޯންޏަށް ބޭނުންވާ ކޮއްތު ދަރާ ބޯފެނާއި ބޭނުންވާ ހުރިހައި އެއްޗެއް ތައްޔާރު ކުރާނެ. އަނެއްކާ ބޮޑު ދޯނީގައި ދަރަށް ގޮސް ދަރު ގެނައިމާ ދަރު ވެސް ބަހާލާނެ އެކި ގްރޭޑް، ގްރޭޑަށް. އެހައި ވެސް ކަންކަން ކުރުމުގައި ތަރުތީބުވެފައި ކުރާ ކޮންމެ ކަމެއް ނިކަން ތާހިރުވާނެ" އައްޔަބެގެ އަންހެން ދަރިފުޅު މަރިޔަމުގެ ފިރިކަލުން ނަޢީމް އިބްރާހީމް ވިދާޅުވިއެވެ.
ސައިބެއައްޔަބެގެ ދިރިއުޅުއްވުމުގައި ދަލޭކައްތަ އަދާކުރެއްވި ދައުރުގެ ފުޅާކަން ރަށުގެ ވަރަށް ގިނަބަޔަކު ގަބޫކުރައްވައެވެ.
ދަލޭކައްތަގެ މަސައްކަތްތެރިކަމުގައި ބޭނުންކުރެއްވި ބައެއް ތަކެތި
"ދަލޭކައްތައަށް ވުރެ ފިރިމީހާއަށް ހެޔޮ އަންހެނަކު ލާހިކެއް ނޫން ރަށަކުން ހޯދާކަށް. އެއީ ފިރިމީހާއަށް ވަރަށް ތެދުވެރި އިޚުލާސްތެރި މީހެއް. އެ ގެއަށް ގެންނަހައި ދަރެއް ފަޅާނީ އެ ދަލޭކައްތަ އަމިއްލައަށް. ދުވަހަކު ވެސް ދަރުފަޅާކަށް ފިރިމީހާއަކަށް ނުޖައްސާނެ. ފުރޮޔާއި މުޅޯ ބޭނުންކޮށްގެން އެހެރަ ބޮޑެތި ފަލަ ދަރުފަޅާނީ. އެ ދަލޭކައްތަ ނުކުރާ މަސައްކަތެއް ނޯންނާނެ. ބޮނބިތަޅާނެ، ރޯނުވަށާނެ، ފަންގެވިންނާނެ. ގޭގައި މަސްދޯނިފަހަރު ދުއްވަން ކުރަންޖެހޭ ހުރިހައި ކަމެއް ކުރާނެ. މަސްކައްކައި ހިއްކާނެ. ރިހާކު އޮލަކުރާނެ. ކަސަބުވިޔެ ބޯވަޅުއެޅި ލިބާސް ހަނދާނެ" ދަލޭކައްތަގެ ދިރިއުޅުއްވުން ވަރަށް ގާތުން ތަޖުރިބާކުރެއްވި ތުޅާދޫ، އިރާކު، މަރިޔަމް އަބޫބަކުރު ވިދާޅުވިއެވެ.
އައްޔަބެއަކީ އަމިއްލަ މަސްދޯނީގެ ހުންގާނު ހިއްޕަވައިގެން މަސްވެރިކަން ކުރެއްވި މޮޅު ކެޔޮޅެއް ވެސް މެއެވެ. މާލެދަތުރު ފަދަ ދިގު ދަތުރުތައް ކުރެއްވި ކުޅަދާނަ ކައްޕިތާނެކެވެ. އައްޔަބެއަކީ ރިޔަލު ދޯނިފަހަރައި އިންޖީނުދޯނި ފަހަރު ދުއްވި މީހެކެވެ. އައްޔަބެގެ މައިންބަފައިންގެ ތަރިކަމުދާ ބަހައިގެން ލިބުނު ދޯންޏަކީ އައްޔަބެގެ ދޯނިފަހަރު ދުއްވުމުގެ ފެށުމެވެ.
"ބޮޑުބެއަކީ މަސްދޯނި ފަހަރު ވެސް ދުއްވި މީހެއް. ކާފަ ގޯއްޗަކީ ދޯނި ފަހަރު ދުއްވި ގޯއްޗެއް. ކާފަގެ މުދާ ބަހައިގެން އޭރު ހުރި ދޯނި ލިބުނީ ބޮޑުބެއަށް. އެންމެ ފުރަތަމަ ބޮޑުބެ ދުއްވީ އެ ދޯނި. އޭގެ ފަހުން ބޮޑުބެ އަމިއްލައަށް ދޯނިފަހަރު ބަނދެގެން ވެސް ކިތަންމެ ދޯންޏެއް ދުއްވި. ސީދާ އަދަދެއް ނޭނގެ" އައްޔަބެ އެއްބަނޑު އެއްބަފާ ހުސައިން އަބޫކުރުގެ ދޮށީ ފިރިހެން ދަރިފުޅު އަބޫބަކުރު ހުސައިން، އޭނާގެ އުމުރުގެ ކުރީކޮޅުގެ ހަނދާންތައް އާކުރައްވަމުން ވިދާޅުވިއެވެ.
އައްޔަބެ ދުއްވި ދޯނިފަހަރާ ގުޅޭ ގޮތުން އެ ދޯނިފަހަރުން މަހަށް ގޮސް އުޅުނު އޭރުގެ ބައެއް ޒުވާނުން ވެސް ފާހަގަކުރައްވާ ގޮތުގައި ރިޔަލު ދުވަސްވަރުން ފެށިގެން އައްޔަބެގެ ހަޔާތުން ފަހަކާ ޖެހެންދެން ވެސް ދޯނި ފަހަރު ދުއްވިއެވެ. ހިތާދޫ އަބްދުލްބާގިރު އާދަމުގެ އަތުން ރިޔަލު މަސްދޯންޏެއް ގެނެސްގެން ދުއްވުމުގެ އިތުރުން، ތުޅާދޫގެ މަޝްހޫރު މާވަޑި، ބީރު ދޮންއަލީގެ މާވަޑިކަމުގައި އެކި ދުވަސްވަރުގެ މަތިން 3 ދޯންޏެއް ބަންނަވައިގެން އިންޖީނު އެޅި އަމިއްލަ ދޯނިފަހަރުގައި ދިގު މުއްދަތެއް ވަންދެން މަސްވެރިކަން ކުރެއްވިއެވެ.
"ހިތާދޫ ބާގިރު އަތުން ގެނައި ރިޔަލު ދޯންޏެއް އެ ގޭގައި ދުއްވި ހަނދާންވޭ. އެ ދޯނީގެ ނަމެއް ނޭނގެ. އޭގެ ފަހުން އެ މީހުން ބަނދެގެން ދުއްވި ކޯމަސްދޯންޏާ އަމާޒު ދޯނި ވެސް. އަދި ވެސް ބޮޑު ދޯންޏެއް ބަނދެގެން ދުއްވި. އެ ދޯނީގެ ނަމެއް ނޭނގެ. ނައިފަރަށް ވިއްކާލީ އެ ދޯނި. އޭގެފަހުން ތަންކޮޅެއް ކުޑަ މަސްދޯންޏެއް ވެސް ބަނދެގެން ދުއްވި. 15ވަރަކަށް ރިޔަނު ދޯންޏެއް އެއީ. އެ ދޯނީގައި ވެސް އަހަރެމެން މަހަށް ދިޔައިން" އައްޔަބެގެ އަންހެން ދަރިފުޅު ފާޠިމަތު އަލީގެ ފިރިކަލުން ހުސައިން އަބްދުﷲ ވިދާޅުވިއެވެ.
އައްޔަބެ ދުއްވި މަސްދޯނިފަހަރު، ފަހަކަށް އައިސް ދުއްވީ އައްޔަބެ ދަރިންގެ ކެޔޮޅުކަމުގައެވެ. އައްޔަބެގެ އުފަންދަރީންގެ ތެރޭގައި ތުޅާދޫގެ ނިސްބަތުން ފާހަގަކޮށްލެވޭ މާކެޔޮޅުންނާއި އެންކޮޅުން ތިބި އިރު އައްޔަބެގެ ދަނބިދަރީންގެ ތެރެއިން ވެސް އެ ފަދަ ކުޅަދާނަ ކެޔޮޅުން ތިބިކަމީ އައްޔަބެގެ އެ މަސައްކަތް ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކުރެވެމުގެ އެއް ސަބަބެވެ.
"އައްބެ އަކީ ދޯނިފަހަރު ވެސް ދުއްވި މީހެއް. ހިތާދޫ ބާގިރު އަތުން ރިޔަލު ދޯންޏެއް ގެނެސްގެން ދުއްވި ހަނދާންވޭ. އޭގެ ފަހުން އަމިއްލަ ދޯނި ފަހަރު ބަނދެގެން ވެސް ދުއްވި. ކޯމަސް ދޯންނާއި އަމާޒު ދޯންޏާއި އަދިވެސް އިތުރު ދޯންޏެއް ދުއްވި. އޭގެތެރެއިން ބައެއް ދޯނި ފަހަރުން މަހަށް ވެސް ދިޔައިން. އަދި ތަންކޮޅެއް ކުޑަ މަސްދޯންޏެއް ވެސް ބަނދެގެން ދުއްވި. އެ ދޯނިން ވެސް މަހަށް ދިޔައިން" އައްޔަބެއާ ދަލޭކައްތަގެ ދަނބިދަރިފުޅު ތުޅާދޫ ފެހިވިނަ، ނައީމް އިބްރާހީމް ވިދާޅުވިއެވެ.
އައްޔަބެ އުފެއްދި އެތައް މަސްދޯންޏެއް ދިގު މުއްދަތެއް ވަންދެން މަހަށް ފުރުވައި ދުއްވި އިރު ދޯންޏަށް އަރައިގެން މަހަށް ނުދިޔަ ނަމަވެސް އެ މަސްދޯނިފަހަރު ދުއްވުނީ އައްބެގެ ހީވާގި އަނބިކަނބަލުންގެ ބުރަ މަސައްކަތުންނެވެ. ކޮންމެ ދުވަހަކު މަހަށް ފުރާ އިރު މާއިރާ ތެދުވެ ދޯންޏަށް ބޭނުންވާ ކޮއްތުދަރާ ބޯފެން ތައްޔާރުކުރަނީ އައްޔަބެގެ އަނބިކަނބަލުން ދަލޭކައްތަގެ ދެ އަތުންނެވެ. މަސްބާނައިގެން އަންނަ އިރު ބޭނިހައި މަހެއް ކައްކާ، ހިއްކައި މާލެ ފޮނުމުގެ ހުރިހައި މަސައްކަތެއްގެ ކުރުމުގެ އާރުކާޓީއަކީ ވެސް ދަލޭކައްތައެވެ. އަދި އޭގެ އިތުރުން ރިހާކުރު އޮލަކޮށް އެ ތަކެތިން ނަފާވެރިކަން ހޯދާނީ ވެސް ޚުދު ދަލޭކައްތައެވެ.
ދަލޭކައްތައާ އެކު އާއިލާގެ ބައެއް މެންބަރުން
"ބޮޑުބެގެ އަންހެނުން ދަލޭކައްތައަކީ ވެސް ވަރަށް މަސައްކަތްތެރި މީހެއް. ބޮނބިތަޅައި ރޯނުވަށައި ވަރަށް ގިނައިން އެ ކަހަލަ މަސައްކަތްކޮށް އުޅުނު މީހެއް. މަސްކައްކާ ހިއްކައި ރިހާކުރު ކެއްކުން ފަދަ މަސައްކަތްތައް ވަރަށް ގިނައިން ކޮށް އުޅުނު. ދޯނިފަހަރު ދުއްވި އިރު އެ ދޯނިފަހަރު މަހަށްފުރުވުމުގައި ބޮޑުބެގެ އަންހެނުން، ވަރަށް ބުރަކޮށް މަސައްކަތްކުރި. އަހަރެން ފުރަތަމަ އުޅުނީ ބޮޑުބެމެންގެއާ ވަރަށް ކައިރީގާތާ. ބޮޑުބެގެ މަސައްކަތުގައި ވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް އެހީތެރިވާނެ" ސައިބެ އައްޔަބެގެ ދެމަފިރިންގެ މަސައްކަތް ވަރަށް ގާތުން ފެނުނު ތުޅާދޫ އަބޫބަކުރު ހުސައިން ވިދާޅުވިއެވެ.
ސައިބެ އައްޔަބެގެ ދެމަފިރިންގެ އޮޑި ދޯނިފަހަރު ދުއްވުމުގައި އެ މީހުންގެ ފިރިހެންދަރިން އިސްނަގައި އެ މަސައްކަތް ކުރަމުން ދިޔަ ފަދައިން ދަލޭކައްތަ ކުރަމުން ދިޔަ ކޮންމެ ކަމެއްގައި އެ މީހުންގެ އަންހެންދަރީން ވެސް ދިޔައީ ޢަމަލީގޮތުން ބައިވެރިވަމުންނެވެ. އެއިން ކޮންމެ އަންހެން ކުއްޖަކު ވެސް ވެފައިވަނީ ދަލޭކައްތައަށް ދޫނުކުރާވަރުގެ ހީވާގި މުރާލި ކުއްޖަކަށެވެ. ދަލޭކައްތަގެ އެ އުޅުންހުރި އުނގުން، ތަރުބިއްޔަތު ވެފައިވާ އެ އިން ކޮންމެ ކުއްޖަކީ ދިރިއުޅުމުގެ ގޮތާފޮތާ އެނގިހުރި، ގެވެހި ދިރިއުޅުމަކަށް ލޯހުޅުވިފައިވާ އުޅުންހުރި ކުއްޖެކެވެ.
ބޯވަޅު މަސައްކަތުގައި ދަލޭކައްތަ ބޭނުންކުރި ގަތާފަޔާއި ދަލޭކައްތަ ބޯވަޅު އަޅާފައިވާ ދެ ލިބާސް
"ދަލޭކައްތަ ރަނގަޅީ ހަމައެކަނި އޭނާގެ ފިރިމީހާއަކަށް ނޫން. އަމިއްލަ ދަރީންނަށް ވެސް ވަރަށް ރަނގަޅުވާނެ. އެ މީހާ، ކުދިން ބޮޑެތިކުރީ ހަމަ އެ މީހާގެ ބުރަ މަސައްކަތުން. އެ ކުދީން ބަލައި ބޮޑުކުރީ ވަރަށް ރަނގަޅަށް. ކޮންމެ ކުއްޖަކަށް ވެސް ދިރިއުޅުމުގެ ރީތި ގޮތްތައް ދަސްކޮށްދިން. މިއަދު އެގޭ، ކޮންމެ ކުއްޖެއްގެ ކިބައިން ވެސް އެ ފެންނަ މުރާލިކަމާއި ރީތި ދިރިއުޅުން އެއީ ދަލޭކައްތަ އެކުދިންނަށް ދަސްކޮސްދިން ކަންތައްތައް" ތަޢުލީމީދާއިރާގައި ދިގުމުއްދަތެއް ހޭދަކުރެއްވި މަރިޔަމް އަބޫބަކުރު ވިދާޅުވިއެވެ.
އީދު ބޮނޑި ހެދުމުގެ މަސައްކަތުގައި ދަލޭކައްތަ ހަރަކާތްތެރިވަނީ
އައްޔަބެއާއި ދަލޭކައްތަގެ ދިރިއުޅުން ކިތަންމެ އުފާވެރިކަމުގައި ފެށިގެން ދިޔަ ނަމަވެސް އެ ދެމަފިރިންނަށް ލިބިވަޑައިގެންނެވި އަލަތު ދަރިފުޅު އާދަނު ނިޔާވުމަކީ އެ ދެމަފިރިންގެ އުފާވެރި ހަޔާތަށް ކުރިމަތިވި ހިތްދަތި ކަމެކެވެ.
"އައްޔަބެގެ ދޮށީ ދަރިފުޅު އާދަނު ވަރަށް ގިނަ ވަގުތު އަހަރެމެން ގޭގައި އުޅޭނެ. އާދަނު މަރުވި އިރު ހަމަ ގައިމު ވެސް އޭރު 15ވަރަކަށް އަހަރު ވެދާނެ. އާދަނު މަރުވީ ގަދަ ހުމެއް ޖެހިގެން. ކޮންމެ ވެސް ކަހަލަ މަސައްކަތެއް ކުރަން ފުޅަދުއަށް އައްޔަބެ ދިޔަ އިރު އާދަނު ގޮވައިގެން ދިޔައީ. އެ ރަށުގައި ހުއްޓާ އާދަނު ހުންއައިސްގެން ރަށަށް އައީ. އެ ބަލީގައި އާދަނު މަރުވީ" އޭރު ވަރަށް ކުޑަކުއްޖެއްގެ ގޮތުގައި ހުރި، ތުޅާދޫ މުރަކަ، ހުސައިން އަބްދުﷲ އާދަނުގެ ހަނދާންތައް އާކުރައްވަމުން ވިދާޅުވިއެވެ.
އައްޔަބެ ދެމަފިރިންނަށް ލިބިވަޑައިގެން ހިތްދަތިކަން ކިތަންމެ ބޮޑު ނަމަވެސް ހިތްވަރު އެލުވައި ނުލައްވައި ދިރިއުޅުން އާރާސްތުކުރެއްވުމައިގެން ގަދައަޅައި މަސައްކަތް ކުރެއްވިއެވެ. އެ ދެމަފިރިންނަށް ލިބިވަޑައިގެންނެވި 11 ކުދީންގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ 5 ފިރިހެން ކުދީންނާއި 6 އަންހެން ކުދީންނެވެ. އެ މީހުންގެ ފުރަތަމަ ދަރިފުޅު، އާދަނުގެ އިތުރުން ވެސް އިތުރު ފިރިހެން ކުއްޖަކު ނިޔާވިއެވެ. އެއީ މިހާރު ދުނިޔޭގައި ތިބި 3ފިރިހެން ކުދީންގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ އަހުމަދު ރަޝީދާއި އެއްމާބަނޑު މުޙައްމަދު ރަޝީދެވެ. އައްޔަބެއާ ދަލޭކައްތަގެ، ދުނިޔޭގައި ތިބި 9 ކުދީންގެ ތެރެއިން ހަމަ ކޮންމެ ކުއްޖަކީ ވެސް އަމިއްލަ ފައިމައްޗަށް ތެދުވެ އެ ކުދީންގެ އަމިއްލަ މަސައްކަތުން ހަމަޖެހޭ ދިރިއުޅުމެއް އުޅެމުންދާ ކުއްޖެކެވެ.
"އަހަރެން ދިރިއުޅުމަށްކުރާ މައިގަނޑު މަސައްކަތަކީ ފަރުމަސްވެރިކަން ކުރުން. އަހަރެން ކިރިޔާ ހަނދާންވާ އިރު ވެސް ބައްޕައާ އެކު ފަރުމަހަށް ގޮސް އުޅެން. ބައްޕައަކީ ކަނޑުމަސްވެރިކަމުގެ އިތުރުން ފަރުމަސްވެރިކަން ވެސް ވަރަށް ގިނައިން ކޮށްއުޅުނު މީހެއް. ބައްޕަގެ ފަރާތުން ވަރަށް ގިނަ ކަންކަން އަހަރެންނަށް ދަސްވި. އޭގެ ގިނަ ކަން އަހަރެން ކުރަން ވެސް ކުރަން. ބައްޕަ ކޮށްއުޅުނު ކަނބުރު މަސައްކަތުގައި ހަދައި އުޅުނު ހުރިހައި އެއްޗެއް ވެސް އަހަރެން ހެދިން. އަހަރެންގެ އަމިއްލަ ބޭނުމަށް ހަދަން ޖެހޭ ކޮންމެ އެއްޗެއް އަހަރެން ހަދައި އުޅެން. ނަގިލި، ފުރޮއި ކަތިވަޅި މަސްވަޅި ކަހަލަ ހުރިހައި އެއްޗެއް ވެސް އަހަރެން ހެދިން. މަސްބާނާ ބުޅި ވެސް އަހަރެން ޖެހިން. މިހާރު ވެސް މިގޭގައި އޮންނާނެ އަހަރެން އަތުން ހެދި ފޮރޮއެއް" އައްޔަބެގެ ހަގު ފިރިހެން ދަރިފުޅު އޭނާގެ ކުޑައިރުގެ ބައްޕަގެ ހަނދާންތައް އާކުރައްވަމުން ވިދާޅުވިއެވެ.
ސައިބެ އައްޔަބެ ކުރެއްވި ގިނަގުނަ މަސައްކަތައް އައްޔަބެގެ ކުދީން ކޮށް ނޫޅުނެއް ކަމަކު އައްޔަބެގެ ފިރިހެން ދަރިފުޅު އުސްމާނު އަލީ (ކުޑަ އުސްމާނު) އަކީ ވަރަށް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ކަނބުރު މަސައްކަތް ކޮށްއުޅުނު ފަރާތެކެވެ.
"ބޮޑުބެ ކޮށްއުޅުނު ތަފާތު މަސައްކަތުގެ ތެރެއިން އެންމެ ވަރުގަދައަށް ކުރި މަސައްކަތަކީ ކަނބުރު މަސައްކަތް. އެ މަސައްކަތް ކުޑަ އުސްމާނު ވަރަށް ރަނގަޅަށް ކޮށް އުޅުނު. ބޮޑުބެ ހަދައި އުޅުނު ހުރިހާ އެއްޗެއް ކުޑައުސްމާނު ވެސް ހަދައިއުޅުނު" އަބޫބަކުރު ހުސައިން އެވިދާޅުވީ ސައިބެ އައްޔަބެ ކުރެއްވި ކަނބުރު މަސައްކަތް ދިރުވައި އާލާކުރައްވަމުން ގެންދެވި އައްޔަބެގެ ދަރިފުޅު އުސްމާނު އަލީގެ ވާހަކައެވެ.
ނަމޫނާ ދިރިއުޅުމެއް އުޅުއްވި ސައިބެ އައްޔަބެގެ ދެމަފިރިން ފާހަގަކުރެވުނި ހަމައެކަނި އަމިއްލަ ދިރިއުޅުއްވުމަށް އިސްކަން ދެއްވި ބައެއްގެ ގޮތުގައެއް ނޫނެވެ. އަމިއްލަ ކަންތައްތަކަށް އިސްކަން ދެއްވި ފަދައިން ރަށުގެ އިޖުތިމާޢީ ކަންތައްތަކަށް ވެސް އެހައިމެ އިސްކަން ދެއްވިއެވެ. ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ދަލޭކައްތައެވެ.
ކުރީގެ ނައިބުރައީސް ފައިސަލް ނަސީމު ދަލޭކައްތައާ ބައްދަލުކުރައްވަނީ
"ދަލޭކައްތައަކީ ވަރަށް އިޖުތިމާޢީ މީހެއް. ރަށުގެ އަންހެނުންގެ ކޮމިޓީން ކޮށް އުޅޭ މަސައްކަތްތަކުގައި ވެސް ވަރަށް ބޮޑަށް އެހީތެރިވެ އުޅުނު. އަހަރެން ހަނދާންވާ ގޮތުން ރަށުގައި އެންމެ ފުރަތަމަ އެކުލަވައިލި އަންހެނުން ކޮމިޓީގައި ވެސް ދަލޭކައްތަ އުޅުނު. އޭގެ ފަހުން ވެސް ވެރިކަމުގެ ފަރާތުން ކުރާ ކަންކަމުގައި ވަރަށް އެހީތެރިވާނެ. އެކިއެކި ކަންކަންކާމާ ގުޅިގެން މަހަށްދާ ދުވަސް ދުވަހު ދޯނި ފަހަރު މަހަށް ފުރުމަށް ހޯދަންޖެހޭ ތަކެތި ހޯދައި ތައްޔާރު ކުރާއިރު ވެސް ދަލޭކައްތަމެންގޭ ދޯނި މަހަށް ފުރުމުގެ ހުރިހައި ކަމެއް ދަލޭކައްތަ ކުރާނެ. އަހަރެމެމން ކުރާނީ އެހެން ދޯނިފަހަރު މަހަށް ފުރުވުމުގެ ކަންކަން" ތުޅާދޫގެ ތަޢުލީމީ، ޝިއްޙީ އަދި އިޖުތިމާޢީ ޚިދުމަތްތެރިޔާގެ އިތުރުން އޮފީސް ދާއިރާއާއި ރަށުގެ އަންހެންގެ ކޮމިޓީގައި އިސްދައުރެއް އަދާކުރެއްވި މަރިޔަމް އަބޫބަކުރު ވިދާޅުވިއެވެ.
ދަލޭކައްތަ ބައެއް މާމަ ކުދިންނާއެކު
ތެދެކެވެ. ސައިބެ އައްޔަބެގެ ދެމަފިރިންނަކީ މަސައްކަތްތެރިކަމާއި މުރާލި ކަމުގެ ނަމޫނާއެވެ. އައްޔަބެ އަކީ ތެދު އުއި ވަޑާމާއި ކިއްސަރު ވަޑާމުގެ ކުޅަދާނަ ވަޑިއެކެވެ. ކަނބުރުވެރިއެކެވެ. އެއީ ހުންގާނު ހިއްޕަވައިގެން މަހަށް ފުރުއްވުމުގެ އިތުރުން އެކަނި ބައްތެލީގައި މާލެ ދަތުރުކުރުން ފަދަ ދިގު ދަތުރުތައް ކޮށްއުޅުއްވި މޮޅު މާލިމީއެކެވެ. ވަދުމަސްވެރިކަމާއި ފަރުމަސްވެރިކަން ކުރެއްވި ކަނޑުމައްޗާ ރައްޓެހި ބޭފުޅެކެވެ. ރަށު ފަޅުތެރެއިން ކިސަޑު ނަގައިގެން ވިރުވައި އެޅުމުގެ މަސައްކަތް ކުރެއްވުމުގެ އިތުރުން ލަކުޑީގެ އުފެއްދުންތައް އުފެއްދެވި ހުނަރުވެރިއެކެވެ. އައްޔަބެއެކޭ އެއްފަދައިން ދަލޭކައްތައަކީ ވެސް އެފަދަ މަސައްކަތްތެރިއެކެވެ. ގޭގައި މަސްދޯނިފަހަރު ދުއްވަން ކުރަންޖެހޭ ހުރިހައި ކަމެއް ކުރެއްވިއެވެ. މަސްކައްކައި ހިއްކައި ރިހާކު އޮލަކުރުމާއި ކަސަބު ވިޔެ ބޯވަޅު އެޅި ލިބާސް ތައްޔާރުކުރެއްވުމަކީ ދަލޭކައްތަގެ ޚާއްޞަ މަސައްކަތްތަކެވެ. ދުވަހީ ދިރިއުޅުމުގެ ތެރެއިން ގެއަށް ގެންނަހައި ދަރެއް ދަލޭކައްތަ އަމިއްލަ އަތުން ފަޅުއްވައި ހެއްދެވިއެވެ. ބޮނބިތެޅުމާއި ރޯނުވެށުމާއި ފަންގެވިނުން ފަދަ މަސައްކަތްތައް ކުރެއްވެވިއެވެ. ފިރިމީހާއަށް ހެޔޮކޮށް ހިއްތެވުމުގައި ވެސް އާދަޔާ ޚިލާފެވެ. ދަރީންނަށް ތަރުބިއްޔަތު ދެއްވުމުގައި ވެސް އެ އުނގަކީ ނަމޫނާ އެކެވެ.
ސައިބެ އައްޔަބެއާއި ދަލޭކައްތަ
ސައިބެ އައްޔަބެގެ ދެމަފިރިން ދުނިޔެ ދޫކުރެއްވި އިރު 9 ކުދިން ދުނިޔޭގައި އެބަ ތިއްބެވެ. މާމަކާފަ ކިޔާ 50 ކުދިން ތިބި އިރު މުނިމާމަ، މުނިކާފަ ކިޔާ 76 ކުދިންނާއި މުނިމުނި މާމަކާފަ ކިޔާ 4 ކުދިން އެބަ ތިއްބެވެ. މި ޢާއިލާގެ ހަމަ ކޮންމެ ކުއްޖަކާއި މުޅި ތުޅާދޫ ވެސް އެ ދެމަފިރިންގެ މުރާލިކަމާއި އެ ނަމޫނާ މަސައްކަތަށް ފަޚުރުވެރިވާނެއެވެ. މާތް ﷲ، އެ ދެމަފިރިންނަށް ސުވަރުގޭގެ ދާއިމީ ނިޢުމަތް މިންވަރު ކުރައްވާށިއެވެ. އާމީން.
